FNA Θυρεοειδούς

Τι είναι η παρακέντηση (FNA) θυρεοειδούς

Η παρακέντηση θυρεοειδούς με λεπτή βελόνη (FNA) είναι μία διαδικασία κατά την οποία λαμβάνεται υλικό από τον όζο για ιστολογικό έλεγχο και είναι η πλέον αξιόπιστη εξέταση για την επιβεβαίωση ή τον αποκλεισμό παρουσίας κακοήθειας. Η παρακέντηση γίνεται υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση, δηλαδή με συνεχή παρακολούθηση της βελόνας με υπέρηχο, ωστε να εξασφαλίζεται: α) ασφάλεια από πιθανή κάκωση παρακείμενων δομών β) λήψη υλικού από τον όζο και όχι από τον παρακείμενο φυσιολογικό ιστό  και  γ) λήψη υλικού από την πιο ύποπτη περιοχή του όζου. Η FNA με υπερηχογραφική καθοδήγηση είναι σήμερα αποδεκτή ως η πλέον ανώδυνη, χαμηλού κόστους, εύκολη, ελάχιστα τραυματική και με σπάνιες επιπλοκές επεμβατική εξέταση του θυρεοειδή αδένα. Εάν η παρακέντηση γίνει σωστά, η εξέταση έχει μεγάλη αξιοπιστία.  Τα αποτελέσματα της παρακέντησης με λεπτή βελόνη μπορεί να  ανήκουν σε μια από τις παρακάτω κατηγορίες (σύμφωνα με το σύστημα Bethesda που χρησιμοποιούν οι περισσότεροι κυτταρολόγοι):

1. Ανεπαρκές δείγμα: Σημαίνει ότι το υλικό που λήφθηκε με την παρακέντηση δεν περιέχει επαρκή αριθμό κυττάρων για να τεθεί με ασφάλεια η διάγνωση.  Σχετίζεται είτε με την εμπειρία του ιατρού είτε με τη σύσταση του όζου. Εάν το δείγμα είναι ανεπαρκές, η FNA επαναλαμβάνεται. Εάν μετά από επαναλαμβανόμενες FNA το δείγμα παραμένει ανεπαρκές, τότε η πιθανότητα κακοήθειας είναι μεγαλύτερη  και ο ενδοκρινολόγος πιθανά να συστήσει χειρουργική αφαίρεση.

2. Αρνητικό για κακοήθεια, δηλ. καλοήθες: Σε αυτήν την περίπτωση, η πιθανότητα να υπάρχει καρκίνος και να μην ανιχνευτεί με την παρακέντηση (ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα) είναι πολύ μικρή (λιγότερο του 3%). Παρ’όλα αυτά οι ασθενείς πρέπει να παρακολουθούνται με υπερηχογράφημα και κλινική εξέταση κάθε 6-18 μήνες (με υπόδειξη του ενδοκρινολόγου).

3. Άτυπο ή ακαθόριστο (πιθανότητα κακοήθειας 20%): Συνήθως συστήνεται επανάληψη της παρακέντησης μετά από διάστημα 3 μηνών.

4. Θηλακιώδης βλάβη (πιθανότητα κακοήθειας περίπου 30%)

5. Ύποπτο για κακοήθεια (πιθανότητα κακοήθειας περίπου 60-75%)

6. Κακοήθης όζος (πιθανότητα κακοήθειας περίπου 99%)

Η FNA πρέπει να εφαρμόζεται για όλα τα οζίδια θυρεοειδούς;

Η γνώμη και εμπειρία του ιατρού  είναι καθοριστική, διότι σε πολλά θέματα που αφορούν τον θυρεοειδή δεν υπάρχει ακόμη συμφωνία μεταξύ των ειδικών. Με βάση την σύγχρονη βιβλιογραφία, αν τα χαρακτηριστικά του όζου στο υπερηχογράφημα είναι τυπικά καλοήθειας συνήθως δεν συστήνεται FNA. Το μέγεθος του όζου είναι ο τελευταίος παράγοντας που καθορίζει την ανάγκη για FNA. Γενικά, ένας όζος πάνω από 1 εκ. απαιτεί FNA, αλλά και ένα όζος κάτω από 1 εκ. είναι δυνατόν να απαιτεί FNA αν έχει ύποπτα χαρακτηριστικά ή μεγαλώνει.

Πώς γίνεται η παρακέντηση (FNA);

Εκτελείται στο χώρο του ιατρείου υπερήχων, από τον ακτινολόγο ιατρό που είναι κατάλληλα εκπαιδευμένος να χειρίζεται υπερήχους και να κατευθύνει βελόνες υπερηχογραφικά. Ο ασθενής ξαπλώνει σε ύπτια θέση με τον τράχηλο σε υπερέκταση και αφού εξεταστεί με υπερηχογράφημα ο αδένας και προσδιοριστεί ο όζος, γίνεται απολύμανση του δέρματος πάνω από τον όζο και  τοπική αναισθησία με spray ή gel.

Χρησιμοποιείται σύριγγα με πολύ λεπτή βελόνη,  η οποία εισέρχεται δια του δέρματος στον όζο για λήψη αντιπροσωπευτικού κυτταρολογικού υλικού. Η διαδικασία γίνεται 3 τουλάχιστον φορές και διαρκεί δευτερόλεπτα. Το υλικό μονιμοποιείται κατάλληλα και αποστέλλεται στο εργαστήριο όπου μελετάται. Ο ασθενής αμέσως μετά επιστρέφει στις συνήθεις δραστηριότητές του.

Απαιτείται προετοιμασία για την FNA  θυρεοειδούς;

Εάν ο εξεταζόμενος παίρνει αντιπηκτικά φάρμακα (πχ Plavix) ή φάρμακα που επηρεάζουν την πήξη του αίματος (πχ Naprosyn) πρέπει να τα διακόψει για μερικές μέρες πριν την παρακέντηση αφού πρώτα συμβουλευτεί τον ιατρό του (καρδιολόγο, παθολόγο κλπ). Συνήθως η ασπιρίνη (πχ  Salospir) δεν είναι απαραίτητο να διακοπεί. Ο ασθενής μπορεί να φάει και να πιει κανονικά πριν την παρακέντηση.

Υπάρχουν επιπλοκές ή κίνδυνοι;

Οι κίνδυνοι περιλαμβάνουν το αιμάτωμα και τη φλεγμονή, αλλά σε έμπειρα χέρια η πιθανότητα να συμβούν είναι αμελητέα. Για την αποτροπή φλεγμονής, χρησιμοποιούνται μέτρα αντισηψίας του δέρματος και του ηχοβολέα. Μεγαλύτερη πιθανότητα αιματώματος υπάρχει σε ασθενείς που παίρνουν αντιπηκτικά (ακόμη και αν τα διέκοψαν για λίγο καιρό) και αφορούν περισσότερο μικρούς όζους και όζους που δεν είναι εύκολα διακριτοί με υπερηχογράφημα. Σε ασθενείς με λεπτό δέρμα μπορεί να εμφανιστεί ερυθρότητα του δέρματος, τοπικά, που υποχωρεί σύντομα. Η διαδικασία είναι άριστα ανεκτή ακόμη και από παιδιά.